13. Landschapsobservatorium: meten is weten
Landschap, biodiversiteit en cultuurhistorie kwantificeren en data inzetten als ijkpunt en instrument
Ons doel
We willen kunnen beoordelen welke bijdrage de verschillende programma’s en projecten leveren aan de kwaliteit van het landschap.
Daartoe is het belangrijk een database te ontwikkelen die door iedereen geraadpleegd kan worden.
Dit Landschapsobservatorium bevat gegevens over:
• ruimte in bestemmingsplannen van gemeenten voor bepaalde ontwikkelingen
• potentiële effecten van ontwikkelingen op het landschap
• kernkwaliteiten landschap
• dynamisch voorraadbeheer (verblijfs-accommodaties, landbouw, bedrijfsterreinen en monumenten)
• natuur
Het Landschapsobservatorium verbindt de gegevensstromen (kernkwaliteiten landschap, dynamisch voorraadbeheer en natuur) en biedt antwoord op (beleids)vragen. Daarnaast vergroot het het bewustzijn van omgevingskwaliteit en landschap van bewoners en overheden.
Nationaal Landschapsobservatorium
Vanwege de organisatie en de ontwikkelkosten lijkt het niet zinvol als de Provincie Limburg alleen een Landschapsobservatorium opzet.
Aangezien een groot aantal (landelijke) organisaties met gegevens/data over landschap met hetzelfde probleem worstelt, lijkt een nationale samenwerking kansrijk.
Een opzet waarbij diverse partijen samenwerken en waarbij – zonder veel extra budget maar vanuit de toch al lopende activiteiten – data ten behoeve van monitoringgegevens beschikbaar komen, verdient de voorkeur.
Vervolgens zal er nationaal een platform moeten zijn die alle gegevens samenbrengt en de analyses uitvoert. Aangesloten organisaties, waaronder de Provincie, kunnen deze gegevens gebruiken voor eigen analyse en duiding.
Deze resultaten komen weer beschikbaar voor het platform. Zo behoudt het platform een neutrale status.
Wat gaan we doen?
Wageningen Environmental Research (Alterra) onderzoekt in 2018 in opdracht van het College van Rijks-adviseurs (CRa) de mogelijkheid om te komen tot een nationaal breed gedragen en duurzaam operationeel systeem voor de monitoring van veranderingen in het Nederlandse landschap en het effect daarvan op de landschapskwaliteit.
Naast het CRa wordt er samengewerkt met het Planbureau voor de Leefomgeving, Landschappen.NL en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. In het advies zal in elk geval aandacht zijn voor de volgende vragen:
• Hoe kan de organisatie van een op te zetten monitor landschap er uitzien?
• Met welke frequentie zou er gemeten moeten worden en hoe vaak wordt er gerapporteerd over de bevindingen?
• Wat zijn de voorziene jaarlijkse kosten van een monitor landschap (per variant)?
• Welke technieken en datasets zijn het best geschikt om te monitoren?
• Welke aspecten/variabelen van het landschap wil je en kun je meten?
• Hoe maak je de resultaten beschikbaar voor iedereen?
• Kan ‘citizen science’ bijdrage aan een monitor landschap (bijvoorbeeld in de vorm van een app)?
• Welke boodschap wil je kunnen afgeven vanuit een monitor landschap?
Voor Limburg wachten we dit onderzoek en het advies af en beoordelen of en hoe we, in het licht van
de wensen van een eigen Landschapsobservatorium, kunnen participeren in een nationale aanpak. Hierbij wordt ook een koppeling gelegd met de discussie over de toekomstige inrichting van de provinciale kennisinfrastructuur.