Het rijk heeft in maart een rijksbijdrage toegezegd om in het landelijk gebied duurzame maatregelen toe te passen op het gebied van water- en bodemgebruik. Samen met het (agrarisch) bedrijfsleven wordt dit opgepakt.
In april 2019 heeft Provincie Limburg in samenwerking met partijen in het landelijk gebied – Waterschap Limburg, Limburgse Land- en Tuinbouwbond, Waterleidingmaatschappij Limburg, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Stichting het Limburgs Landschap en de betrokken gemeenten – het project “Verduurzaming water- en bodembeheer Heuvelland Zuid-Limburg” ingediend. Dit is nu gehonoreerd en heeft als werktitel Propositie Heuvelland.
Focusgebied
Partijen willen deze integrale, gebiedsgerichte aanpak uiteindelijk in het gehele Zuid-Limburgse Heuvelland gaan toepassen. We starten echter in het zogenaamde Focusgebied. Het Focusgebied bestaat uit het Natura2000-gebied Bunder- en Elslooërbos, het gebied “SOK Water in Balans Meerssen-Ulestraten”, grondwater-beschermingsgebieden Waterval en gedeelte van IJzeren Kuilen, een groot gedeelte van het Beneden- en Midden-Geuldal en het Ransdalerveld.
Wat willen we bereiken
Waterkwantiteit in balans
Door het veranderende klimaat – intensievere buien die langer duren en frequenter voorkomen – en via snelstromende rivieren neemt het risico op wateroverlast in dit gebied flink toe. Het gaat om duizenden huishoudens in tientallen woonkernen die te maken kunnen krijgen met water in de woning.
Waterkwaliteit verbeteren
Binnen het Focusgebied zijn twee Natura2000-gebieden gelegen: het Bunder- en Elslooërbos en een gedeelte van het Geuldal. Binnen deze N2000-gebieden zijn o.a. stikstofgevoelige habitattypen aangewezen die moeten worden beschermd. De kwaliteit van het toestromend grondwater moet worden verbeterd. Op dit moment lopen er al enige jaren projecten als Duurzaam Schoon Grondwater (DSG) en Slim Bemesten, die gericht zijn op het beperken van de uitspoeling van nitraat. Deze projecten moeten vooral breder in het Heuvelland worden uitgerold.
Extra Goudgroene natuurzone
Het Limburgs Natuur Netwerk is planologisch vastgelegd in de goudgroene natuurzone van het Provinciaal Omgevingsplan Limburg 2014 (POL). Op basis van de huidige restantopgave Natuur dient er nog landbouwgrond omgevormd en ingericht te worden tot natuur. In het Focusgebied gaat het om ca. 104 ha.
Verduurzaming landbouw en stikstof
Maatschappelijk wordt de discussie op tal van tafels gevoerd over een transitie van de landbouw; overgaan naar een “kringlooplandbouw”. Voedsel produceren met het gebruik van zo min mogelijk grondstoffen in plaats van een zo laag mogelijke kostprijs. Hierbij speelt ook het beleid omtrent stikstof een belangrijke rol. In Limburg is eind januari 2020 het Aanvalsplan Stikstof gepresenteerd.
Maatregelenkist
In opdracht van Provincie Limburg, Waterschap Limburg en LLTB heeft de WUR een “maatregelenkist” met diverse maatregelen ontwikkeld. Om dit te borgen, worden, afhankelijk van de maatregel, afspraken over gebruik en beheer vastgelegd in een kwalitatieve verplichting en/of in bestemmingsplan. Voor een aantal maatregelen kunnen bestaande (provinciale) subsidieregelingen, zoals de SILG, worden opengesteld. Agrariërs kunnen op basis hiervan subsidie aanvragen.
Diegenen die meedoen worden vervolgens drie jaar “omgevingsbewust begeleid” om het effect van de maatregelen voldoende te borgen.